ЯҢАЛЫКЛАР

Мәдәният хезмәткәрләре турында сөйләгәндә, шундук матур, күңелле һәм тантаналы чаралар, концертлар күз алдына килә. Ләкин бу һөнәр җиңелләрдән түгел: башкаларны көн саен оптимизм, игелек, мәхәббәт һәм өметләр белән яндырып карагыз! Мәдәният хезмәткәре булу-яшәү, иҗат белән сулау һәм башкаларны үзеңнең кайнар энергияң белән мавыктыру дигән сүз. 21 декабрь көнне Иштуган мәдәният йортында укучыларның мәдәният йорты хезмәткәрләре белән «Мәдәният хезмәткәре: кирәкле һөнәр» дигән темага «Сыйныф очрашуы»үткәрелде.  Чара барышында мәдәният хезмәткәрләре китапханә һәм мәдәният йортлары буйлап экскурсия үткәрделәр ,дөрес һөнәр сайлауның мөһимлеге турында сөйләделәр, балаларны иҗади һөнәрләр дөньясы белән таныштырдылар, үз вазифалары, бурычлары, шулай ук мәдәният өлкәсендәге һөнәрләрнең үзенчәлекләре турында сөйләделәр. Чара азагында балаларның сорауларына җаваплар бирделәр.  Мондый "Сыйныф очрашуы" укучыларга мәдәният хезмәткәре һөнәре белән якыннан танышырга һәм бары тик җаваплы, иҗади, аралашучан һәм үз һөнәрләренә гашыйк кешеләр генә мәдәнияттә эшли ала дигән нәтиҗә ясарга мөмкинлек бирде.

"Туган якны өйрәнү" түгәрәгенә йөрүче укучылар түгәрәк җитәкчесе Э.Х.Иванова белән бергә Иштуган бистәсенең туган якны өйрәнү музеенда булдылар. Музей быелдан бирле эшли һәм Иштуган мәдәният йорты хезмәткәрләре һәм җирле халыкның уртак тырышлыгы белән оештырылган. Сәнгать җитәкчесе М.Т.Гайнетдинова музей буйлап  «Монда тарих яши» дип аталган   мавыктыргыч экскурсия үткәрде. Балалар өчен төрле экспозицияләр белән музей залы буйлап кызыклы һәм танып белү экскурсиясе үткәрелде, алар ата-бабаларыбызның көнкүрешен аңларга һәм күрергә, музейның аерым экспонатлары турында кызыклы тарихлар белергә ярдәм итте. Иске китә, ләкин аны белергә һәм сакларга кирәк.  Борынгылык яхшылык белән сугарылган, ә бу безнең көннәрдә бик мөһим һәм балалар өчен бигрәк тә актуаль. Балаларны халык мәдәнияте чыганакларына тартып, без баланың шәхесен үстерәбез. Халык зирәклеге: "Иске-москыны онытма, ул яңалыкны тота", - ди. Балалар музейга барудан зур ләззәт алдылар. Күргән экспонатлардан бик күп тәэсирләр калды. Экскурсия тәмамлангач, балалар экскурсоводка кызыклы әңгәмә өчен рәхмәт белдерделәр.

2024 елда Дания язучысы Ганс Христиан Андерсенның «Кар патшабикәсе» әкиятенең беренче басылуына 180 ел тула. Уйлап кына карагыз, 180 ел инде бөтен дөнья буенча кызлар һәм малайлар Герда һәм Кай язмышы өчен борчылалар, аларның маҗараларын күзәтәләр һәм яхшылык, һичшиксез, явызлыкны җиңәчәк, дип ышаналар! 26 декабрь көнне Иштуган авыл китапханәсе Иштуган мәдәният йорты белән берлектә "Кар патшабикәсендә кунакта"дигән чара үткәрде.

Безнең күбебез «Кар патшабикәсе» әкиятен бер генә тапкыр булса да укыдык. Дөрес, яхшылыкның явызлык өстеннән тантана итүе һәм чын дуслык кыйммәтләре турындагы иң яхшы тарихны, мөгаен, табып булмас. Моннан тыш, язучы үзе «Кар патшабикәсе»н гомеренең иң яхшы әкияте дип саный.

Алып баручы нәкъ менә шул хакта балаларга сөйләде.

Балалар язучының тормышы һәм иҗаты белән танышып кына калмадылар, әкиятченең балачагы турында да бик күп кызыклы нәрсәләр белделәр. Балалар әкият буенча викторина сорауларына рәхәтләнеп җавап бирделәр, буяулар буядылар, «Кар патшабикәсе» мультфильмын карадылар.

Ә чара тәмамлангач, балалар «Кар патшабикәсе» әкияте безне чын мәхәббәтнең теләсә нинди киртәләрне җиңәргә һәм хәтта иң салкын йөрәкне эретергә сәләтле икәненә өйрәтә дигән нәтиҗә ясадылар.

Без кечкенәдән әниләребез һәм әбиләребездән бәрәңге безнең икенче икмәгебез икәнен ишеттек. Россиядә гасырлар буе бәрәңгесез яшәгәннәрен күз алдына да китерүе кыен. Һәм бу продукт хәзер бөтен дөньяда бик популяр булды. Иштуган мәдәният йорты белгечләре «Ах. бигрәк тәмле ,бәрәңге!” дигән бәйрәм үткәрделәр .Чара тарихка экскурсиядән башланды, бәрәңге-чит ил кызы бит. Катнашучылар Русьта бәрәңгенең барлыкка килү тарихы, моңа катнашы булган кешеләр белән җентекләп һәм кызыклы фактлар белән таныштылар, крестьяннарны «Җир алмасы» үстерү өчен ничек кызыксындырулары һәм акрынлап чит ил продуктының тәме ничек бәяләнүе турында сөйләделәр.Кырларыбыз һәм яшелчә бакчаларыбызның патшабикәсе бәрәңге турында такмаклар һәм җырлар яңгырады. Алар чараның атмосферасын чын-чынлап бәйрәмчә һәм җанлы итте.  «Җиләк-җимеш-яшелчә тесты» кызыксыну уятты, аның ярдәмендә барлык теләүчеләр, яраткан җиләк-җимешен яки яшелчәсен сайлап, үз характерларының үзенчәлекләрен белә алдылар. «Бәрәңге " викторинасы сорауларына җавап биреп, үзләренең белемнәрен күрсәттеләр, бәрәңгедән әзерләнә торган бик күп ризыкларны санап чыктылар. Бәрәңге темасына конкурслар үткәрелде: «Бәрәңгене чистарт», «Иң озын кабык», "Кайнар бәрәңге", «Башкага бир» һ. б. 

Интернет челтәрендә битлек һәм хайван койрыкларын киеп йөрүче квадроберлар — яшүсмерләр турында сөйләшүләр тынмый. Кайберәүләр хайваннарга охшарга тырышу — ачыктан-ачык тайпылыш һәм аны тыярга кирәк дип саный. Субкультураның тискәре йогынтысын кисәтү максатыннан, 9 ноябрь көнне Иштуган мәдәният йорты һәм китапханә белгечләре яшүсмерләр өчен "квадроберлар турында сөйләшик" дигән профилактик әңгәмә үткәрделәр .Укучыларга «Квадробинг нәрсә ул? " дигән сорауларга җавап бирергә тәкъдим иттеләр.", "Ул куркынычмы?"һәм" Ни өчен хайваннар өчен азык ашарга ярамый?".Моннан тыш, аларга административ җаваплылыкка тартырга мөмкин булган гамәлләр турында искә төшерделәр. Дүрт аяклы хәрәкәт, хайваннарны сурәтләгән квадроберлар кебек үк, гәүдә торышын боза, чөнки хәзерге кеше өчен табигый түгел, дип билгеләп үттеләр. Шулай итеп, тыштан зыянсыз уен җитди нәтиҗәләргә китерергә мөмкин. Укучылар дөньяда кызыклы шөгыльләр: спорт, музыка, походлар, экскурсияләр күп дигән нәтиҗә ясадылар. Квадробинг белән тормышта максаты булмаган кеше генә шөгыльләнә. Әңгәмә тәмамлангач, тыңлаучыларга мәгълүмати белешмәләр бирелде.

Иштуган мәдәният йорты һәм китапханә белгечләре балалар белән "Кечкенә бөртекнең көче"дип исемләнгән танып-белү сәгате үткәрделәр.Чарада икмәк, аның кеше тормышында әһәмияте, икмәккә сакчыл караш турында сүз барды. Балалар икмәкнең блокадалы кисәге турында искә төшерделәр, аның зур кыйммәткә ия булуы турында нәтиҗә ясадылар. Аннан соң балаларны икмәкнең ашлыктан алып икмәк пешерүгә кадәр булган юлы белән таныштырдылар. Күргәзмә өчен балалар игътибарына икмәк-күмәч эшләнмәләре күргәзмәсе тәкъдим ителде. Кыска мавыктыргыч һәм танып-белү видеоролигыннан балалар күмәч пешерә торган цехка чын видео-сәяхәт ясадылар. Шулай ук бодай кайда үскәнен, бер батон икмәк пешерергә күпме бөртек үстерергә кирәклеген, икмәк үстерүчеләрнең ничек аталуын, икмәк уңышын ничек җыеп алуларын һәм, ниһаять, кешеләрнең ничек икмәк үстерүләрен белделәр. Балалар ипи турында табышмаклар чиштеләр, әдәби викторина сорауларына җавап бирделәр . Бу чара балаларда икмәк үстерүдә һәм җитештерүдә катнашучы кешеләрнең хезмәтенә карата ихтирамлы һәм рәхмәтле мөнәсәбәт, ипигә сакчыл караш уятты.

Бүген безнең тормышыбызда фәннең ролен бәяләп бетермәү авыр. Фән-ул кеше эшчәнлегенең барлык өлкәләренең көче, прогрессы һәм эволюциясе.Татарстан Республикасында фәнни-технологик үсеш елы кысаларында Иштуган мәдәният йорты һәм китапханә белгечләре балалар өчен «Фән иле буйлап сәяхәт»дигән танып- белү программасы үткәрделәр.Чараны алып баручы балаларга үз гомерләрен фәнни һәм тикшеренү эшчәнлегенә багышлаган күренекле галимнәр турында сөйләде. Балалар белән бергә уйлап табучыларның кемнәр икәнен һәм уйлап табучылар олылар гына түгел, балалар да була алуын ачыкладылар. Көндәлек тормышта безне чолгап алган могҗизалар турында сөйләштек. Галимнәр табигать серләрен чишү өчен тәҗрибәләр үткәрәләр дигән нәтиҗәгә килделәр. Алып баручы, махсус әзерлек тә, катлаулы җиһазлар да таләп итми торган гади, эффектлы һәм гаҗәеп кызыклы тәҗрибәләр күрсәтте. Балалар белән бергә «Хәрәкәт итүче су», «Тозлы су белән тәҗрибә» , «Болыттан яңгыр» кебек матур тәҗрибәләр үткәрделәр,аннары укучылар интеллектуаль викторина сорауларына җавап бирделәр: «Фән символы нәрсә ул?", теш пастасы, бетергеч, кәгазь һ. б. кайда һәм кайчан уйлап тапканнарын белдек. Бу балаларга белемнәрен киңәйтергә һәм фән белән мавыгырга ярдәм иткән мавыктыргыч чара иде.

Ноябрь аенда Халыкара толерантлык көне билгеләп үтелә. Бу бәйрәм ЮНЕСКО тарафыннан 1995 елда әлеге оешманың 50 еллык юбилее һәм ЮНЕСКО әгъза-дәүләтләре тарафыннан толерантлык принциплары Декларациясен кабул итү уңаеннан игълан ителгән.Бу көнне Иштуган мәдәният йорты һәм китапханәсе белгечләре «Толерантлык-тынычлыкка юл»игелек дәресе үткәрделәр. Әлеге чараның төп бурычы-балаларны «толерантлык» төшенчәсе белән таныштыру, толерант шәхеснең төп үзенчәлекләрен ачыклау, толерантлык тәртибе турында дөрес күзаллау формалаштыру: бер-берсенә, төрле халыкларның гореф-гадәтләренә, традицияләренә һәм мәдәниятенә, интернационализмга, аралашу һәм үзара аңлашуның коммуникатив культурасына, сыйныфташларының үзара толерантлы мөнәсәбәтенә хөрмәт күрсәтү. Уен формасында балалар толерант шәхеснең төп үзенчәлекләрен билгеләделәр, дусларында уртак характер үзенчәлекләрен һәм аермаларын ачыкладылар.Балалар толерантлыкны ничек аңлаулары, аны кемгә күрсәтергә кирәклеге турында сорауларга җавап бирделәр. Өлкәннәр, мөмкинлекләре чикле кешеләр, башка милләт вәкилләре белән мөнәсәбәтләр турында аерым сөйләштеләр.

Фоамираннан чәчәкләр-брошьлар, муенса, чәч каптыргычлар өчен аерылгысыз элемент. «Чәчәк тематикасы» на бизәнгечләр һәрвакыт актуаль, алар кызларның назлылыгын ассызыклый һәм романтик образ тудыра. Фоамираннан чәчәк-матур һәм гадәти булмаган бизәк. Бу бик авыр түгел һәм аны теләсә кайсы оста башкара ала. 18 октябрь көнне Иштуган мәдәният йорты белгечләре ПК буенча “Фоамираннан ясалган брошь-чәчәк " мастер-классын үткәрделәр. Чара барышында сәнгать җитәкчесе Гайнетдинова  М.Т.чәчәкләр ясаганда кулланыла торган фоамиранның төрле төрләре турында сөйләде, аның белән эшләүнең техник алымнарын күрсәтте, чәчәк яфраклары, таҗлар ясау, яфракларны ничек җыярга һәм брошьны ничек ясарга икәнен күрсәтте. Һәрбер мастер-класс әгъзасы чәчәкне булдыруның барлык этапларын үтәргә һәм брошьны үз куллары белән ясарга тырышты. Мастер-класс балаларга иҗади активлыкларын күрсәтергә, эмоциональ канәгатьлек хисләрен кичерергә ярдәм итте. Мастер-класс тәмамлангач, һәркемнең матур аксесуар-брошкасы барлыкка килде.

25 ноябрьдә Иштуган бистәсендә «Мәдәният»милли проекты кысаларында капиталь ремонттан соң авыл мәдәният йортын ачу тантанасы булды. Бу бистәдә яшәүчеләрнең барысы өчен дә зур бүләк. Алар хезмәт күрсәтү сыйфаты стандартларына җавап бирә торган заманча авыл мәдәният учреждениесенә, ә үзешчән сәнгатьтә катнашучылар яңартылган һәм матур бинада үз иҗатларын үстерү мөмкинлегенә ия булдылар. Котларга Саба муниципаль районы Башкарма комитеты җитәкчесе Ишниязов Марат Рашат улы,мәдәният бүлеге җитәкчесе Заһидуллин Рөстәм Фидаилевич, "ПМК-159" ҖЧҖ директоры урынбасары Нәбиуллин М. А., Иштуган авыл җирлеге башлыгы Гайнетдинов Д.М. килде. Тантаналы ачылыштан соң"Дус яшибез татар илендә!"дип аталган район мәдәният йорты белгече Хәниф Тимербаев җитәкчелегендә концерт башланды.Чарада Иштуган мәдәният йортының "Тюрагай"удмурт фольклор коллективы,Иске Икшермә мәдәният йортының"Сударушка"ансамбле ,Шекше мәдәният йортының "Зиләйлүк" фольклор коллективы,Теләче районының Субаш авылының"Нардуган"керәшен фольклор коллективы, «Сыңрау торна»башкорт коллективы( Халыклар дуслыгы, Казан) һәм "Саба чишмәләре"коллективлары чыгыш  ясады .Тамашачылар концертта катнашучыларның барысын да бик теләп каршы алдылар, һәр чыгыш көчле алкышлар белән үрелеп барды. Мәдәният йорты иҗат тормышының тагын да кызыклырак һәм яктырак яңа этабы башланды.